Μενού Κλείσιμο

Μερικά σημαντικά στοιχεία που πρέπει να γνωρίζουμε για την ΕΝΓ και την εκπαίδευση

Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα ιστορικά και ετυμολογικά ανήκει στην Ευρωπαϊκή οικογένεια νοηματικών γλωσσών, και στοιχεία της συγγενεύουν με τη Γαλλική ΝΓ (λόγω επικοινωνίας σχολικών μονάδων ή σε εκπαιδευτικό επίπεδο), με άλλες βαλκανικές ΝΓ καθώς και με ΝΓ της Μέσης Ανατολής (πιθανώς λόγω ιστορικά κοινού πολιτισμικού και νοηματικού υποστρώματος).

  • Η Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση θεσπίστηκε στη Ελλάδα, με τον ν.1566/1985.
  • Η ΕΝΓ ορίζεται ως γλώσσα των κωφών/βαρήκοων μαθητών και έτσι εντάσσεται η δίγλωσση εκπαίδευση, με τον ν.2817/2000 και τον ν.3699/2008.
  • Η ΕΝΓ αναγνωρίζεται ως επίσημη γλώσσα όλων των Ελλήνων κωφών/βαρήκοων και ως ισότιμη με τη ελληνική γλώσσα, με τον ν.4488/2017.
  • Η επάρκεια της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΕΝΓ) πιστοποιείται μέσω των εξετάσεων που διοργανώνονται από την ΟΜΚΕ 3 φορές το χρόνο.
  • Ο Σωκράτης (469-399 π.Χ.) κάνει τη πρώτη γραπτή αναφορά για την ύπαρξη της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας και αναφέρει ότι είναι απαραίτητο μέσο για να επικοινωνήσουν οι κωφοί. Την αντιστοιχεί μάλιστα με τις ακουστικο-φωνητικές γλώσσες για τη μετάδοση των γλωσσικών μηνυμάτων. Στο έργο «Κρατύλος», συζητά με τον Ερμογένη και τον Κρατύλο για την σχέση αντικειμένου και λέξης, για τον φυσικό ή αυθαίρετο συμβολισμό των λέξεων. Σε αυτό το διάλογο ο Σωκράτης αναφέρεται και στη νοηματική γλώσσα, ως απαραίτητο μέσο για να επικοινωνήσουν οι Κωφοί. Η αναφορά αυτή είναι η πρώτη γραπτή μαρτυρία για την ύπαρξη της ΕΝΓ και για τους Κωφούς της εποχής εκείνης. 
  • Ο Πλάτωνας (427-347 π. Χ.) αναγνωρίζει τους κωφούς, ως ανθρώπους που βλέπουν και επικοινωνούν με τα μάτια και τα χέρια.  
  • Ο Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.) θεωρεί γλώσσα και ομιλία είναι το ίδιο πράγμα. Στο έργο του «Προβλήματα» θεωρεί τη ακοή πιο σημαντική από όλες τις αισθήσεις και άρα αυτή συμβάλει στην νοητική ανάπτυξη. Παράλληλα, έλεγε ότι η βλάβη στα όργανα της ακοής επεκτείνεται και στα όργανα της ομιλίας, αναφέροντας τους κωφούς ως μη πλήρεις ανθρώπους. Πολλοί σύγχρονοι μελετητές όμως θεωρούν ότι έχει γίνει παρερμηνεία.
  • Ο Όσιος Μάρκος ο Κωφός είναι ο προστάτης άγιος των κωφών (2 Ιανουαρίου). Συμβολικά, η έκφραση και η αποδοχή της έκφρασης θείων εννοιών χωρίς την ακοή, είναι σημαντική.
  • Το πρώτο σχολείο κωφών ιδρύθηκε στην Σύρο το 1923, μετά όμως από 10 χρόνια περίπου μεταφέρθηκε στην Αθήνα.
  • Ο κος Άντζακας Γιάννης (πρώτος) και ο κος Πανώριος Πέτρος (λίγο μετά) είναι οι πρώτοι κωφοί δάσκαλοι που δίδαξαν τη ΕΝΓ -κατά τη δεκαετία του 1940- σε ακούοντες, και συγκεκριμένα τον πατήρ Νικόδημο Γραικό και τη κα Κατσίμπρα Μαρούλα, με συνέπεια να ξεκινήσει για πρώτη φορά η γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ ακουόντων και κωφών στην Ελλάδα.
  • Ο πατήρ Νικόδημος Γραικός έκανε τη πρώτη βάφτιση στη νοηματική κ βάφτισε τον Κλήμη, γιο του Άντζακα Γιάννη.
  • Ο πατήρ Νικόδημος Γραικός ήταν, επίσης, ο πρώτος που κατάφερε κι πραγματοποίησε τους γάμους μεταξύ κωφών, παραβαίνοντας μάλιστα και τη σχετική νομοθεσία της Χούντας.  
  • Η κα Κατσίμπρα Μαρούλα  είναι -επίσημα- η πρώτη ακούουσα διερμηνέας της Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (1948).
  • Η Ομοσπονδία Κωφών Ελλάδος (ΟΜΚΕ) ιδρύθηκε το 1968 και εκπροσωπεί την ελληνική κοινότητα των κωφών σε εθνικό επίπεδο. Ο κος Τζούρος Στάθης ήταν ο πρώτος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κωφών Ελλάδος (1968), και εκδότης της μοναδικής εφημερίδας για κωφούς στην Ελλάδα «Ο Κόσμος της Σιωπής».
  • Μέχρι το 1984, η χρήση της νοηματικής γλώσσας στα σχολεία κωφών όλης της Ελλάδας ήταν αυστηρά απαγορευμένη, αλλά τα κωφά παιδιά την μάθαιναν στα οικοτροφεία από συμμαθητές τους, κυρίως από αυτούς που είχαν κωφούς γονείς. Η Ελληνική Νοηματική Γλώσσα διατηρήθηκε ζωντανή όλα αυτά τα χρόνια μέσα στην κοινότητα των Κωφών και τα σωματεία τους.
  • Η κα Ανδρικογιαννοπούλου Παναγιώτα είναι η πρώτη κωφή εκπαιδευτικός στη Πρωτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα το 1986, ενώ ένα χρόνο πριν είχε ειδικευτεί στη Ειδική Αγωγή υπό τη καθοδήγηση της καθηγήτριας κας Λαμπροπούλου Βενέττας.
  • Ο κος Παπασπύρου Χρυσόστομος είναι ο μοναδικός κωφός γλωσσολόγος στη Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη (διδακτορικό στο Πανεπιστήμιο του Αμβούργου, 1990).
  • Η καταξιωμένη σκηνοθέτις κα Ρικάκη Λουκία κάνει ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Τα λόγια της σιωπής», και μας δείχνει με τη ταινία της την ιδιαιτερότητα και τη εκφραστική δύναμη της ΕΝΓ. Το τραγούδι στη ταινία το ερμηνεύει στην ελληνική γλώσσα η κα Πέτα Ελένη και στη νοηματική γλώσσα η κα Γκαμάλια Λεμονιά (διάρκειας 74′, 2002).
  • Το Πανεπιστήμιο Πατρών ΠΤΔΕ, Μονάδα Αγωγής Κωφών, υπό της καθηγήτριας κας Λαμπροπούλου Βενέττας, έχει εκπονήσει δύο προγράμματα με αντικείμενο τη «Εξειδίκευση στη Διδασκαλία ΕΝΓ» κι έτσι εκπαίδευσε τους πρώτους κωφούς πιστοποιημένους δασκάλους ΕΝΓ (HORIZON 1992-1993, ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ 2003-2004) πανελλαδικά.
  • Ο Σύλλογος Δασκάλων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας έχει διοργανώσει ετήσιο επιμορφωτικό σεμινάριο Α΄ κύκλου (ΕΝΓ1) στη Διδασκαλία της ΕΝΓ σε κωφούς (2008), σταμάτησε να λειτουργεί περίπου 10 χρόνια μετά.
  • Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, υπό της καθηγήτριας κας Σαπουντζάκη Γαλήνης, έχει εκπονήσει  στον Βόλο σεμινάρια «Συλλογή Γλωσσικών Πόρων στην ΕΝΓ» (2016), CEFR-L (2018) ), «Εισαγωγή στη Δομή και τις Μορφές της ΕΝΓ» (2019 & 2020), «Ερευνητικό συμμετοχικό εργαστήριο κοινωνιογλωσσικών δυναμικών στη θεματική της Εργασίας» (2020) κι έτσι μετεκπαίδευσε παλιούς και νέους κωφούς δασκάλους ΕΝΓ. 
  • Η κα Αράπογλου Δήμητρα είναι η πρώτη κωφή βουλευτής που εξελέγη στο ελληνικό κοινοβούλιο (2007-2009).
  • Ο Σύλλογος Διδασκόντων Ελληνικής Νοηματικής Γλώσσας (ΣΔιδΕΝΓ) ιδρύθηκε το 2018 και είναι πλέον ο μοναδικός επίσημος φορέας που εκπροσωπεί τους δασκάλους ΕΝΓ.